Λαϊκό ιστόρημα από τον Γέρμα Καστοριάς: “Το κασκέτο και το κεφαλομάντηλο”.

 

Την παλαιά εποχή στην πατρίδα μας όλοι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι, όταν κυκλοφορούσαν έξω από το σπίτι τους είχαν πάντα καλυμμένη την κεφαλή τους. Οι μεν άντρες φορούσαν το κασκέτο τους οι δε γυναίκες το κεφαλομάντηλο.

Την ίδια εποχή οι άντρες ήταν οι απόλυτοι αφέντες του σπιτιού τους. Η κάθε επιθυμία τους, ακόμη και η παράλογη, ήταν νόμος. Οι γυναίκες τους δεν είχαν γνώμη και άποψη για τίποτα.

            Υπήρχε όμως τότε στο χωριό μας και μία γυναίκα που αποτελούσε εξαίρεση. Η γυναίκα αυτή ήταν πολύ ατίθαση, γκρινιάρα και «ανάποδη». Αντιδρούσε πάντα δυναμικά στις προσταγές του συζύγου της, δεν τον υπάκουε και συνεχώς μάλωνε μαζί του. Αυτή η απαράδεκτη κατάσταση έφτασε κάποτε στο απροχώρητο και γι’ αυτό ο άντρας πήγε σε κάποιον γέροντα του χωριού και ζήτησε να του πει τί να πράξει για να τη διορθώσει (την κατάσταση). Ο έμπειρος γέροντας, αφού τον άκουσε με προσοχή, του έδωσε την εξής αινιγματική συμβουλή: «Δώσε το κασκέτο σου στη γυναίκα σου και πάρε εσύ το μαντήλι της» !

Και πράγματι ο άντρας  αυτό έπραξε. Άφησε τη γυναίκα του να κουμαντάρει το σπίτι τους και αυτός ακολουθούσε πλέον τις εντολές της και ικανοποιούσε τις επιθυμίες της.

Και από τότε έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα !

Λεξιλόγιο: Κασκέτο = είδος καπέλου με γείσο.

Καταγραφή Γ.Τ.Α.

Λαϊκό ευτράπελο αφήγημα από τον Γέρμα Καστοριάς: Η σταχτοπίττα !

 

Στον Γέρμα Καστοριάς την παλαιά εποχή, πριν απ’ το έτος 1950 περίπου, όλες σχεδόν οι οικογένειες του χωριού ήταν πολύτεκνες. Μέσα σε κάθε σπίτι κατοικούσαν τότε, κατά κανόνα, οι δύο σύζυγοι, οι γέροντες γονείς τους, και τα 5 - 6 μικρά παιδάκια τής οικογένειας. Τα παιδιά αυτά ήταν πολύ «ακάτσωτα», συνεχώς έπαιζαν και ψευτομάλωναν, με αποτέλεσμα να ενοχλούνται οι ηλικιωμένοι του σπιτιού. Η γιαγιά τους τότε, θέλοντας να τα (τους) κάνει να ευθυμήσουν και να ησυχάσουν διηγούνταν το παρακάτω “παραμύθι”:

    "Ακούστε παιδούλια μ’ τι θα σας πω, και τι θα σας μολογήσω. Χθές που ήμουν στο παζάρι της Καστοριάς ψώνισα για εσάς πολλά καλούδια. Όμως, όταν ερχόμουν να σας τα δώσω συνάντησα στο δρόμο μου το άγριο σκυλί τού γείτονα (τάδε) και με (μου) τα πήρε. Με είπε όμως ότι θα σας τα επιστρέψει, εάν φτιάξετε και το (του) πάτε μία «σταχτοπίττα» ! (: πίτα με γέμισμα στάχτη)".

    Τα παιδιά αντιλαμβάνονταν τη σημασία τής ευτράπελης διήγησης, ξεκαρδίζονταν στα γέλια, διέκοπταν προσωρινά το παιχνίδι τους και οι γέροντες τότε ησύχαζαν και ηρεμούσαν.

Σημείωση . Το αφήγημα αυτό το θύμισε στον γράφοντα Γ.Τ.Α. η εξαδέλφη του κ. Αθηνά Δ. Τζήμα.

Οι αμπάρες και τα «τσκόλια» των σπιτιών τού Γέρμα τής παλαιάς εποχής (έως το έτος 1965 περίπου).

 

Στον Γέρμα Καστοριάς, κατά την παλαιά εποχή, η μία και κύρια πόρτα εισόδου όλων των σπιτιών τού χωριού ασφαλιζόταν εσωτερικώς με τις αμπάρες και με τα λεγόμενα «τσκόλια».

Αμπάρα λεγόταν το χοντρό δοκάρι που ασφάλιζε εσωτερικώς και οριζοντίως αμφότερα τα θυρόφυλλα. Στους τοίχους του σπιτιού που πλαισίωναν την πόρτα υπήρχαν δύο μεγάλες οπές, στις οποίες έμπαιναν συρόμενα τα άκρα της αμπάρας. Σώζεται μία τέτοια αμπάρα που χρονολογείται στον 17 αιώνα { ; }και αμπαρώνει ακόμη την πλαϊνή θύρα του εξοχικού ναού Αγίου Αθανασίου. Η αμπάρα αυτή αποτελεί αξιοθέατο του Γέρμα και γι’ αυτό αρκετοί νεαροί Γερμανιώτες  πηγαίνουν στον εν λόγω ναό για να την δούνε και να την περιεργαστούν.

Τα "τσκόλια" ήταν δύο σιδερένιες ράβδοι με άγκιστρο στη μία άκρη τους, που ήταν καρφωμένες και κρέμονταν ανά μία στην εσωτερική επιφάνεια των αντίστοιχων θυρόφυλλων. Ο νοικοκύρης του σπιτιού, όταν ήθελε να το ασφαλίσει απ’ τους Τούρκους και τους ληστές τής περιοχής του, σήκωνε τα κρεμάμενα «τσκόλια» και τα στερέωνε με το άγκιστρό τους σε ειδικούς σιδερένιους δακτύλιους που ήταν γερά μπηγμένοι στους πλαϊνούς τοίχους. (Γ.Τ.Α.).

«Επίμετρο» Αμπάρες !

https://www.youtube.com/watch?v=AXWhX5yEzaQ