Λαϊκό ευτράπελο αφήγημα από τον Γέρμα Καστοριάς: Η σταχτοπίττα !

 

Στον Γέρμα Καστοριάς την παλαιά εποχή, πριν απ’ το έτος 1950 περίπου, όλες σχεδόν οι οικογένειες του χωριού ήταν πολύτεκνες. Μέσα σε κάθε σπίτι κατοικούσαν τότε, κατά κανόνα, οι δύο σύζυγοι, οι γέροντες γονείς τους, και τα 5 - 6 μικρά παιδάκια τής οικογένειας. Τα παιδιά αυτά ήταν πολύ «ακάτσωτα», συνεχώς έπαιζαν και ψευτομάλωναν, με αποτέλεσμα να ενοχλούνται οι ηλικιωμένοι του σπιτιού. Η γιαγιά τους τότε, θέλοντας να τα (τους) κάνει να ευθυμήσουν και να ησυχάσουν διηγούνταν το παρακάτω “παραμύθι”:

    "Ακούστε παιδούλια μ’ τι θα σας πω, και τι θα σας μολογήσω. Χθές που ήμουν στο παζάρι της Καστοριάς ψώνισα για εσάς πολλά καλούδια. Όμως, όταν ερχόμουν να σας τα δώσω συνάντησα στο δρόμο μου το άγριο σκυλί τού γείτονα (τάδε) και με (μου) τα πήρε. Με είπε όμως ότι θα σας τα επιστρέψει, εάν φτιάξετε και το (του) πάτε μία «σταχτοπίττα» ! (: πίτα με γέμισμα στάχτη)".

    Τα παιδιά αντιλαμβάνονταν τη σημασία τής ευτράπελης διήγησης, ξεκαρδίζονταν στα γέλια, διέκοπταν προσωρινά το παιχνίδι τους και οι γέροντες τότε ησύχαζαν και ηρεμούσαν.

Σημείωση . Το αφήγημα αυτό το θύμισε στον γράφοντα Γ.Τ.Α. η εξαδέλφη του κ. Αθηνά Δ. Τζήμα.

Οι αμπάρες και τα «τσκόλια» των σπιτιών τού Γέρμα τής παλαιάς εποχής (έως το έτος 1965 περίπου).

 

Στον Γέρμα Καστοριάς, κατά την παλαιά εποχή, η μία και κύρια πόρτα εισόδου όλων των σπιτιών τού χωριού ασφαλιζόταν εσωτερικώς με τις αμπάρες και με τα λεγόμενα «τσκόλια».

Αμπάρα λεγόταν το χοντρό δοκάρι που ασφάλιζε εσωτερικώς και οριζοντίως αμφότερα τα θυρόφυλλα. Στους τοίχους του σπιτιού που πλαισίωναν την πόρτα υπήρχαν δύο μεγάλες οπές, στις οποίες έμπαιναν συρόμενα τα άκρα της αμπάρας. Σώζεται μία τέτοια αμπάρα που χρονολογείται στον 17 αιώνα { ; }και αμπαρώνει ακόμη την πλαϊνή θύρα του εξοχικού ναού Αγίου Αθανασίου. Η αμπάρα αυτή αποτελεί αξιοθέατο του Γέρμα και γι’ αυτό αρκετοί νεαροί Γερμανιώτες  πηγαίνουν στον εν λόγω ναό για να την δούνε και να την περιεργαστούν.

Τα "τσκόλια" ήταν δύο σιδερένιες ράβδοι με άγκιστρο στη μία άκρη τους, που ήταν καρφωμένες και κρέμονταν ανά μία στην εσωτερική επιφάνεια των αντίστοιχων θυρόφυλλων. Ο νοικοκύρης του σπιτιού, όταν ήθελε να το ασφαλίσει απ’ τους Τούρκους και τους ληστές τής περιοχής του, σήκωνε τα κρεμάμενα «τσκόλια» και τα στερέωνε με το άγκιστρό τους σε ειδικούς σιδερένιους δακτύλιους που ήταν γερά μπηγμένοι στους πλαϊνούς τοίχους. (Γ.Τ.Α.).

«Επίμετρο» Αμπάρες !

https://www.youtube.com/watch?v=AXWhX5yEzaQ