Παροιμιώδεις φράσεις απ' τον Γέρμα Καστοριάς, καταγραφή Χρίστου Γεωργίου.

Ο Γέρμας Καστοριάς. Φωτογρ. 15-6-2015.

1)      Ούντι και ούτι για νάμα (δεν) άφκις, όλου τού ’πχις = ούτε για το ποτήρι της μεταλήψεως άφησες (κρασί), όλου το έπιες. (σελ.329).

2)      Λαλάει σπίτ μας η χουχουβάλα, δεν γκαμ - ή δεν νι καλά = λαλεί στο σπίτι μας η κουκουβάγια, κακός οιωνός (σελ.304).

3)      Λυγγιάειζ, θα σ’αδουκήθκιν καένας (=έχεις λόγυγγα, φαίνεται, θα σε θυμήθηκε κανένας) (σελ.317).

4)      Γκριλώθκις, θα σι κακουλάλτσιν καένας = γκριλώθηκες, δοκίμασες δυσκολία στην κατάποση της τροφής θα σε θυμήθηκε κανένας και θα είπε κακά λόγια εναντίον σου.

5)      Ήταν ιμπαθής, τουν σύμμασιν ου θιος = Είχε χρόνιο νόσημα, τον λυπήθηκε τρόπον τινά και τον πήρε από τον κόσμο αυτόν ο Θεός.

6)      Ίνγκα όρκους στου ντουνιά = γίνηντα όρκος (= κακό θέαμα) στον κόσμο, δηλ. έκαμα ή μου έγινε κάτι κι εξευτελίστηκα.

7)      Δεν είμι ταμαχιάρς, μου είμι παραπουνιάρς = δεν είμαι πλεονέκτης, αλλ’ είμαι παραπονιάρης.

8)      Τα πιδγιά τουν ιαυτό τα τηρούν, τζ γουνήδις που να τς κοιτάξν! (= τα παιδιά για τον εαυτό τους φροντίζουν, τους γονείς που να τους κοιτάξουν, δηλ. δεν ενδιαφέρονται για τους γονείς τους.

9)      Κάθι ένας του Γιάν τ κλαίει (= κάθε ένας το Γιάννη του κλαίει, δηλ. έχει το δικό του βάσανο, πόνο, προσέχει στο δικό του βάσανο).

Ο αείμνηστος Γυμνασιάρχης
Χρίστος Γεωργίου

10)   Κάτα τουν άνθρουπου κι τα γιμινιά (παροιμία που φανερώνει πως κάθε πράγμα πρέπει να ταιριάζει με τον ποιόν του ανθρώπου).

11)   Θέλ να παρ του νιρό που τ μάννα τ  (: απ’ την πηγή). Λέγεται για έναν που εξετάζει καλά, που θέλει να μάθει επακριβώς την αιτία ενός γεγονότος.

12)   Δεν τουν πέφτου σκύμμα, δεν γίνουμι υπό σ’ αυτόν (= δεν τον προσκυνώ, παρακαλώ, δεν γίνομαι κατώτερος σ’ αυτόν).

13)   Μες μ πίττα πάτσις (= μέσα στην πίττα πάτησες, δηλ. πέτυχες, ειρωνικά).

14)   Δεν αφήν τα δγιό αντάμα. (Λέγεται για έναν, ο οποίος έχει τη συνήθεια να κλεφτεί , ή τρώγει κρυφά φαγώσιμα πράγματα).

15)   Η κουρούνα που παλούκ’, παλούκ’ παλουκών τουν γκώλου τς (= Η κορώνη από παλούκι, παλούκι πληγώνει τον κώλο της. Γνωμικό που λέγεται για έναν , ο οποίος παθαίνει ένα δυστύχημα από τη ζωηρότητα και τις αταξίες του).

16)   Ο μουρός δεν θα βγάλ’ κέρατα… (εννοείται, για να φανεί ότι είναι μωρός, απ’ αυτά που κάμνει θα φανεί).

17)   Χαιρετισμοί Γερμανιωτών:

Καλούς ώρσις, καλούς ήρθις, κάλους κάμς, κάλους κάμτι.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Τις παρουσιαζόμενες παροιμιώδεις φράσεις τις κατέγραψε πριν το έτος 1960 ο αείμνηστος Γερμανιώτης φιλόλογος και συγγραφέας Χρίστος Γεωργίου.
 2) Το γλωσσικό ιδίωμα του Γέρμα Καστοριάς ανήκει στα βόρεια ελληνικά ιδιώματα.