Κυριακή 26 Ιουνίου 2016

Γερμανιώτικα: Εκφράσεις, ταχτάρισμα, αίνιγμα παλαιών Γερμανιωτών.

Α) Γερμανιώτικες εκφράσεις
1.         Ντιπ καλά = πάρα πολύ καλά.
2.         Ένα κι ένας = γρήγορα.
3.         Καν-κα πόταβος = πολύ άσχημος.
4.         Κατράν κι μπουϊά = μη χειρότερα.
5.         Κατράναβος = δυστυχής, ταλαίπωρος.
6. Κατραντζσμένος= ταλαίπωρος, δυστυχισμένος, φουκαράς.
7.         Μαυρηκούνας (:μαύρη η κούνια σου) = δυστυχισμένε.
8.         Μπούρας = ο λεβέντης.
9.         Μπούρσα = η λεβεντογυναίκα.
10.         Η μούρσια = η πληγή, και το αιδοίο (!).
11.      Μουρσίζομαι = πληγώνομαι σωματικά, αλλά και ψυχικά (!), καταλύω τη νηστεία.
12.      Που που ους που; = Από που έως που;

Β) Ταχτάρισμα γυναικών του Γέρμα
("Ταχταρίζω: κουνώ πάνω – κάτω βρέφος που κρατώ στα χέρια μου για να το καθησυχάσω ή να το διασκεδάσω").
Στον Γέρμα Καστοριάς, οι γυναίκες που έχουν βρέφος και θέλουν να επισκεφθούν μαζί μ’ αυτό κάποιο συγγενικό ή φιλικό τους σπίτι, το παίρνουν απ’ τη σαρμάντσα του (: λίκνο), το κρατούν στην αγκαλιά και το “χορεύουν” λέγοντας τραγουδιστά το εξής ταχτάρισμα:
Θα πάμε, θα πάμε,
σάματ’ (= μάλλον) δεν θα πάμε (δις),
σαν καλά είμαστε κι εδώ
να περνούμε τον καιρό (δις).

Γ) Αίνιγμα παλαιών Γερμανιωτών
Ένας ζιούπος (= πολύ κοντός) ψήνει την κοιλιά του και ξεκαρδίζεται στα γέλια.
          Τι είναι;
Απάντηση: Τσουκάλι γεμάτο με φασόλια που βράζουν στο τζάκι και κοχλάζουν.

{Καταγραφή Γ.Τ.Α.}











Κυριακή 5 Ιουνίου 2016

Συγκομιδή βουνίσιου τσαγιού στον Γέρμα Καστοριάς. 30 Μαΐου 2016.

Τσάι του βουνού περιοχής Γέρμα.
Στον Γέρμα Καστοριάς την παλαιά εποχή, κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, πολλοί κάτοικοί του έβγαιναν στις εξοχές του χωριού και μάζευαν με τη σειρά τα εξής βότανα: α) μυτηρίνα (= είδος μυρωδάτης ρίγανης), β) βουζλιάνθ’ (= άνθος βουζουλιάς, κουφοξυλιάς), γ) άρμενον (=χαμομήλι), δ) τσ(ι)άι του βουνού και δ) φλαμούρ’ (= άνθος φλαμουριάς). Τη μυτηρίνα την έριχναν στα φαγητά τους για άρτυμα, ενώ τα υπόλοιπα βότανα τα χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή αντίστοιχων αφεψημάτων.
Στη σημερινή εποχή λίγοι Γερμανιώτες βοτανίζουν, συνήθως οι άνω των 60 ετών που έχουν ανάλογα παιδικά βιώματα. Οι υπόλοιποι τ’ αγοράζουν από τη λαϊκή αγορά της Καστοριάς και απ’ τα παντοπωλεία. Δύο απ’ αυτούς που συγκόμισαν εφέτος βότανα (30 Μαΐου 2016), ανέβηκαν στο ασβεστολιθικό βουνό Πάσχος, και συγκεκριμένα στην περιοχή του εξοχικού ναού “Αναστάσεως του Κυρίου”, μάζεψαν το απαραίτητο τσάι, άκουσαν το μαγευτικό κελάηδημα, των πουλιών, θαύμασαν το επιτόπιο δάσος και είδαν και φωτογράφισαν τα πανέμορφα αγριολούλουδα της βουνοπλαγιάς. Μερικές απ’ τις φωτογραφίες που τράβηξαν συνοδεύουν το παρόν κείμενο.

Διάλογος δύο γυναικών του Γέρμα των παλαιών χρόνων.
-            Αμόρ’ Γιαννουβιά (= γυναίκα του Γιάννη), έμασις ιφέτους τσιάι;
-            Όχ(ι), μωρ΄ κυράκου (= σεβαστή κυρία), μέχρι τώρα δεν άδειασα. Ταχιά του προυί θα πάου να μάσου μι τ’ Χρήστινα (= γυναίκα του Χρήστου). Θα μάσουμι κι άρμινουν.
-            Ταχιά θα πάου κι ιγώ να μάσου βουζλιάνθ’ κι μυτηρίνα μι ’ν Κούσιου (= Γλυκερία). Ου θκός μ’ (= ο σύζυγός μου) θ’ ανιβεί μιθαύριου στου λάκκου τ’ς Καλόγριας να μασ’ φλαμούρ’…

Ο ναός της Αναστάσεως στον βιότοπο του τσαγιού
(σύνθεση Γ.Τ.Α.).

Άποψη του Γέρμα απ' την περιοχή του τσαγιού
(φωτό με κόντρα τον ήλιο).




Ο Γέρμας με τον ήλιο "καρσί".




Βουνοπλαγιά όπου φύεται το τσάι.

Ανθισμένη λαβδανιά.



Βιότοπος του τσαγιού.

Το δάσος τσέρων της περιοχής.

Αμάραντος "χαμερπής".


Εξωτικός γαλάζιος κρίνος.

Ντελικάτος λευκός κρίνος.

Εκπληκτικό άνθος λαβδανιάς.


Πανοραμική άποψη περιοχής του Γέρμα.