Η Ισπανική γρίπη στον Γέρμα Καστοριάς κατά το έτος 1918.

Κύριε, ανάπαυσον τας ψυχάς των δούλων Σου.

Η λεγόμενη Ισπανική γρίπη ήταν μια φοβερή πανδημία που ξέσπασε κατά το έτος 1918. Υπολογίζεται, ότι απ΄αυτήν τη γρίπη πέθαναν τότε σε όλον τον κόσμο περισσότερα από 20 εκατομμύρια άνθρωποι. Στον Γέρμα Καστοριάς η γρίπη έφθασε το Φθινόπωρο του αναφερόμενου έτους. Η περίοδος έξαρσής της κράτησε, σύμφωνα με τα λεγόμενα του αείμνηστου Κώστα Φ. Κατσάνου, 13 ημέρες, κατά τις οποίες απεβίωσαν 86 άνθρωποι. Καθημερινώς πέθαιναν συνήθως 7 - 8 άτομα, κυρίως παιδικής και γεροντικής ηλικίας. Ο χώρος του Νεκροταφείου, που βρισκόταν τότε στο κέντρο του χωριού και δίπλα στον ενοριακό ναό του Αγίου Γεωργίου, δεν επαρκούσε για την ταφή των πολλών νεκρών και γι αυτό οι κάτοικοι τους έθαβαν έξω απ' τον οικισμό, στον λόφο του Αγίου Αθανασίου. Τους νεκρούς τούς συνόδευε μόνον ο ιερέας Γεώργιος Τζήμος (ο Παπατζήμος), που έβαζε στα γένεια του ασβεστοπολτό, για να μην κολλήσει και ο ίδιος τον ιό, και βεβαίως (τους συνόδευαν) οι στενοί συγγενείς τους.

Η μεταφορά των θανόντων στο υποτυπώδες νεκροταφείο γινόταν με απλές σανίδες και με πρόχειρες σκάλες. Για τον λόγο αυτόν η σορός ενός νεκρού, του Νταμίτσ..., κατά τη μεταφορά της στο νεκροταφείο γλίστρησε απ' τη σκάλα όπου ήταν τοποθετημένη κι έπεσε στον παρακείμενο τού δρόμου βαθύ λάκκο της Μπιστεριάς, απ' όπου την έβγαλαν με δυσκολία και πολλές προφυλάξεις.

Όταν έληξε η γρίπη, όλοι οι κάτοικοι του Γέρμα ήταν βαρυπενθούντες. Δεν υπήρχε σπίτι χωρίς νεκρό. Πολλοί γονείς είχαν χάσει τα τέκνα τους, αρκετοί σύζυγοι είχαν απομείνει μόνοι στη ζωή, και πολλά τέκνα είχαν ορφανέψει.

Λίγο καιρό αργότερα, ο Σύλλογος Γερμανιωτών Καναδά και ΗΠΑ έστειλε αρκετά χρήματα για να γίνει (κι έγινε) η περίφραξη του Νεκροταφείου στην πλαγιά του προαναφερόμενου λόφου του Αγίου Αθανασίου, όπου βρίσκεται έκτοτε.

Ακριβώς κάτω απ' το Νεκροταφείο, ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητας Φίλιππος Κατσάνος πρότεινε να δημιουργηθεί, και δημιουργήθηκε, ο παλιός Σχολικός Κήπος, του οποίο η πύλη σώζεται μέχρι σήμερα.

Ας είναι αιωνία η μνήμη των 86 κατοίκων του Γέρμα, που πέθαναν το έτος 1918 από την Ισπανική γρίπη.

Γ.Τ.Α.

Σημείωση. Ο αείμνηστος Κωστας Κατσάνος, που αναφέρεται στο παρόν κείμενο, ήταν στρατιώτης κατά την περίοδο της γρίπης και βρισκόταν στον Γέρμα με άδεια. Εκεί αρρώστησε βαριά, δεν μπόρεσε να επιστρέψει εγκαίρως στη Μονάδα του και κηρύχτηκε λιποτάκτης, πιστοποίησε όμως ότι είχε νοσήσει απ' τη γρίπη και απαλλάχτηκε της ποινής.

Γερμανιώτικο ευθυμογράφημα: Τ΄ αρνίθια {τα κοτόπουλα}.

Κατά τη δεκαετία του 1950 υπήρχαν στον Γέρμα πολλοί νεαροί εφηβικής και μετεφηβικής ηλικίας. Όλοι αυτοί μαζεύονταν τότε σε ομάδες 5 – 6 ατόμων, τριγύριζαν κάθε βράδυ στους στενούς και σκοτεινούς δρόμους του χωριού, και για να διασκεδάσουν πείραζαν τους χωρικούς κι έκαμαν στα κρυφά διάφορες μικροζημίες στα σπίτια τους. Συνήθως, έκλεβαν απ' τα μπαλκόνια τα λουκάνικα που είχαν κρεμάσει εκεί οι νοικοκυρές για να ξεραθούν, έμπαιναν στα κελάρια και ξεκρεμούσαν κι έτρωγαν τα σουτζούκια, εισέρχονταν στα κατώγια κι έβγαζαν κι έπιναν απ' τα βαρέλια κρασί κ.ά. Κατά τις Κυριακές και τις γιορτές, που δεν εργάζονταν στα χωράφια και δεν βοσκούσαν τα πρόβατά τους, άραζαν στο ένα από τα τέσσερα καφενεία του χωριού και χαρτόπαιζαν όλη μέρα για ένα λουκούμι κι ένα τσίπουρο.

Το απόγευμα κάποιας Κυριακής, την ώρα που βρίσκονταν σ΄ αυτό το καφενείο αρκετοί νεαροί, ο καφετζής ανάφερε, ότι τα κοτόπουλά του είχαν μεγαλώσει αρκετά και σκόπευε να τα καταναλώσει. 'Όταν το άκουσε αυτό ένας ζαβολιάρης νεαρός, σκέφτηκε και πρότεινε στους άλλους να μπούνε το βράδυ στο κοτέτσι τού καφετζή, να κλέψουν τα κοτόπουλά του, να τα σφάξουν και να ζητήσουν από τον ίδιο να τους τα μαγειρέψει. Και όντως αυτό έπραξαν. Μπήκαν στο κοτέτσι, πήραν 3 - 4 κοτόπουλα, τα έσφαξαν και τα πήγαν στον καφετζή για μαγείρεμα. Αυτός αμέριμνος και ανυποψίαστος τα τηγάνισε κι έστρωσε στους νεαρούς πλούσιο τραπέζι με σαλάτες και ρετσίνες. Οι νεαροί, αφού έφαγαν τα κοτόπουλα, επαίνεσαν τον καφετζή για το πετυχημένο ψήσιμο και για τη νοστιμιά των εδεσμάτων, τον ευχαρίστησαν για την άψογη περιποίηση και κατόπιν αναχώρησαν μισομεθυσμένοι για τα σπίτια τους!

Το επόμενο πρωί ο καφετζής πήγε να ταΐσει τα κοτόπουλα και δεν τα βρήκε. Αμέσως κατάλαβε ποιανού ήταν τα κοτόπουλα τής προηγούμενης βραδιάς και εννόησε γιατί γελούσαν τόσο πολύ οι νεαροί όταν τους τα σερβίριζε...!

Οι “κλεφτοκοτάδες” νεαροί τόλμησαν και ξαναπήγαν στο καφενείο αυτό μετά από ένα μήνα περίπου.

Σημείωση. “Αρνίθια” λέγονται στον Γέρμα Καστοριάς γενικώς τα πουλερικά, “αρνίθες” ονομάζονται οι κότες, “πετνάρια” λέγονται οι πετεινοί, και “πούλκες” λέγονται οι πουλάδες. (Το γλωσσικό ιδίωμα του Γέρμα ανήκει στα βόρεια ελληνικά ιδιώματα).

Γερμανιώτικο ευθυμογράφημα. “Τα φυλλωρίδια”.

"Κρέμασε μία Στρατιωτική χλαίνη σ' ένα δέντρο".

Κατά τη 10ετία του 1950 οι ιδιοκτήτες αμπελιών στον Γέρμα Καστοριάς δεινοπαθούσαν από τους νυχτερινούς κλέφτες των σταφυλιών τους. Στα χρόνια εκείνα, οι “μπεκιάρηδες” του χωριού συγκροτούσαν ομάδες 4-5 ατόμων, που επέδραμαν τις βραδινές ώρες στα διάφορα αμπέλια τής περιοχής κι έτρωγαν τα σταφύλια τους. Για να αντιμετωπίσουν αυτήν την απαράδεκτη κατάσταση οι αμπελουργοί του Γέρμα αναγκάζονταν να κοιμηθούν αρκετές βραδιές στα κτήματά τους και να χρησιμοποιήσουν διάφορα τεχνάσματα, όπως αυτό που αναφέρεται ακολούθως.

Άποψη του Γέρμα Καστοριάς.

Μια ημέρα, ένας αγρότης του χωριού που υπηρετούσε στα ΤΕΑ (Εθνοφυλακή), πήρε μία στρατιωτική χλαίνη που είχε στο σπίτι του και την κρέμασε σε ένα δέντρο του αμπελιού του, για να τη βλέπουν οι επίδοξοι σταφυλοκλέφτες και να φοβούνται να μπουν στο κτήμα του. Λογάριαζε όμως χωρίς τον ξενοδόχο, που στην προκειμένη περίπτωση ήταν ένας συγχωριανός του “πλακατζής” (: πειραχτήρι, φαρσέρ)”, που πέρασε την άλλη ημέρα απ' εκεί. Ο συγχωριανός αυτός είδε την κρεμασμένη χλαίνη, κατάλαβε τη σημασία της, την κατέβασε στα κρυφά απ' το δέντρο και με ένα ψαλίδι που είχε επάνω του την έκαμε ολόκληρη “φυλλωρίδια”, την έκοψε δηλαδή από πάνω έως κάτω σε στενές λωρίδες ! Κατόπιν την ξανακρέμασε στο ίδιο δέντρο, έφαγε πολλά σταφύλια κι έφυγε απαρατήρητος απ' το ξένο αμπέλι.

Παλαιό αμπέλι στον Γέρμα.

Το επόμενο πρωί ο αμπελουργός πήγε αμέριμνος στο κτήμα του κι αμέσως, με μεγάλη του έκπληξη και οργή, είδε να ανεμίζουν στο πρωινό αεράκι τα “φυλλωρίδια” της κουρελιασμένης χλαίνης του ...

Αυτό το ευτράπελο γεγονός έγινε αμέσως γνωστό στην πλατεία τού χωριού, και από τότε το αναφέρουν μέχρι σήμερα οι Γερμανιώτες ως ένα παλαιό εύθυμο συμβάν.

Σημείωση. Φυλλωρίδια ονομάζονται στο γλωσσικό ιδίωμα του Γέρμα οι στενές λωρίδες υφάσματος (< Φύλλα + λωρίδες),

Στρατιωτική χλαίνη Εθνοφύλακα.

Δύο άντρες μεταφέρουν ένα τεράστιο τσαμπί σταφυλιού.
Ξυλόγλυπτη παράσταση σε ναό του Γέρμα, έτ. 1775.

"Έκοψε τη χλαίνη σε φυλλωρίδια".

Πλανανόφυλλα στην πλατεία του Γέρμα.

Ο Γέρμας κατά το ηλιοβασίλεμα.
Άποψη απ' το βουνό Πάσχος.