Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2016

Η ανάθεσις της Διευθύνσεως του Τηλεφωνικού γραφείου Λοσνίτσης (: Γέρμα Καστορίας) εις τον δημοδιδάσκαλον Γεωργ. Κ. Παπαϊωάννου. Έτος 1925.

Ο αείμνηστος Γερμανιώτης δάσκαλος
Γεώργιος Κ. Παπαϊωάννου.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΑΧ. ΤΗΛ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ
ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Αριθ. Πρωτ. 4948
Εν Κοζάνη τη 10 Δεκεμβρίου 1925

Προς
Το Τηλεφ. γραφείον Λοσνίτσης
Λοσνίτσαν

Κοινοποιούμεν κατωτέρω την υπ’ αριθ. 47131 διαταγήν της Γενικής Διοικήσεως προς την Τ. Τ. Επιθεώρησιν προς γνώσιν και δια την απόληψιν των γραφικών.
Ο Διευθύνων
       τ.υ
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
αριθ. 47131
Εν Θεσ/νίκη 3 Δεκεμβρίου 1925
Ταχ. Τηλ. Επιθεώρησιν
Δυτικής Μακεδονίας
Κοζάνην

Λαβόντες υπ΄όψει την υπ. αριθ. 1921 ε.ε. αναφοράν υμών εγκρίνομεν την ανάθεσιν της Διευθύνσεως του Τηλεφωνικού γραφείου Λοσνίτσης εις τον δημοδιδάσκαλον Γεωργ. Κ. Παπαϊωάννου από της 20 Οκτωβρίου ε.έ αφ’ ης ανέλαβε ταύτην αντί του Χρυσοστόμου Δόβα απαλλασσομένου των καθηκόντων του.
Ο Γενικός Διοικητής

Α. Παναγιωτόπουλος.

Φωτοαντίγραφο τού παρουσιαζόμενου
Εγγράφου. Μας το απέστειλε
η κ. 'Ασπα Ι. Παπαϊωάννου.
Την ευχαριστούμε.

Δάσκαλοι και οι μαθητές του Δημ. Σχολείου Γέρμα,
περί το έτος 1925.  Ο  δάσκαλος με το παπιγιόν
είναι ο Γεώργιος Κ. Παπαϊωάννου. Διακρίνονται 

επίσης, ο δάσκαλος Στυλιανός Αγγελής, η δασκάλα 
Αικατερίνη Δούφλια με τον γιο της Ζήση Αθ. Πέλκα,
 και αριστερά ο Μήτας Καραδήμος
και ο  ιερέας π. Γεώργιος Παπατζήμος.

Γερμανιώτες γευματίζουν στην εξοχή, περί το έτος 1960.
Διακρίνονται εξ αριστερών, ο δάσκαλος Αγγελής Αγγελής,
ο δάσκαλος Γιώργος Κ. Παπαϊωάννου, ο Γιάννης
Γ. Παπαϊωάννου (;), άγνωστος, ο δάσκαλος Δημήτριος
 Παπαλάμπρος (όρθιος), ο Λάμπρος Γ. Παπαλάμπρος
 και ο Κώστας Γ. Δούφλιας.


Το πανέμορφο Χωριό "Ο Γέρμας Καστοριάς".

Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2016

Κατάλογος Λειτουργικών σκευών και παλαιτύπων λειτουργικών βιβλίων του ενοριακού ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Γέρμα Καστοριάς.

Καταγραφή Βασιλείου Αθ. Στυλιάδη, Θεολόγου 
Σελίδα Ευαγγελίου έτ. 1811,
του ενοριακού ναού Γέρμα.
1)        Ιερά Σκεύη
·           Ιερόν Ποτήριον (έχει την επιγραφή +ΙΕΡΙΟ: ΙΨΑΝΟΥ CLTN 1833.
·           Λαβίδες πέντε (5).
·           Λόγχες δύο (2).
·           Αστερίσκοι δύο (2).
·           Αρτοφόριον κιβωτιόσχημο (διασ. 6,5Χ9 & 6,5Χ6). Έχει παραστάσεις έφιππων Αγίων και της Θεοτόκου, έτ. 1835.
·           Αρτοφόριον Αγίας Τράπεζας. Έχει παράσταση του Παλαιού των Ημερών σε μετάλλιο.
·           Κολυμβήθρα Αγιασμού.

2)                  Παλαίτυπα και νεότερα λειτουργικά βιβλία.
1)                  Θείον και Ιερόν Ευαγγέλιον, (διασ. 35,5Χ24,5), Δερματόδετο φέρον τον Σταυρό στο κέντρο και τους τέσσερις Ευαγγελιστές, 1791 Ενετίησιν.
2)                  Θείον και Ιερόν Ευαγγέλιον (Σλαϋικόν), (διασ. 32,5Χ25), Δερματόδετο φέρων το Σταυρό στο κέντρο και χρυσό περίγραμμα, 1857.
3)                  Θείον και Ιερόν Ευαγγέλιον, (διασ. 33,5Χ24,5), Εκδ. Ανέστη Κωνσταντινίδου. Στο εσώφυλλο φέρει το όνομα Αρ. Θ. Δημητρακόπουλος, 1904. Φέρει στο εξώφυλλο και στο οπισθόφυλλο παραστάσεις: Σταύρωσις, Ανάστασις, Προφήτες και Ευαγγελιστές.
4)                  Πεντηκοστάριον, (διασ. 31Χ21,5), Ενετίησιν 1761.
5)                  Πεντηκοστάριον, (διασ. 30Χ22), Άνευ τόπου και χρόνου, λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων.
Αργυρό κάλυμμα Ευαγγελίου έτ, 1811.
6)                  Πεντηκοστάριον Χαρμόσυνον, (διασ. 32,5Χ23), Εκδ. Ανέστη Κωνσταντινίδου, Αθήναι 1902.
7)                  Πεντηκοστάριον, (διασ. 33,5Χ24), Εκδ. Ανέστη Κωνσταντινίδου.
8)                  Η Θεία Λειτουργία, (διασ. 21,5Χ14), Τυπογραφείο Γ. Καρυοφύλλη, Αθήναι 1875.
9)                  Η Θεία Λειτουργία, (διασ. 25Χ17,5), Εκδ. Μ. Σαλίβερος, Αθήναι 1924.
10)               Μηναίον του Νοεμβρίου, (διασ. 24Χ16), Εκδ. Μ. Σαλίβερος, Αθήναι 1904.
11)               Μηναίον του Δεκεμβρίου, (διασ. 24Χ16), Στο εξώφυλλο φέρει την επιγραφή: Δώρον Μιχ. Κωνσταντινίδου 1909.
12)               Μηναίον του Μαρτίου, (διασ. 24Χ16), Εκδ. Μ. Σαλίβερος, Αθήναι 1904.
13)               Μηναίον του Ιουνίου, (διασ. 24Χ16), Εκδ. Μ. Σαλίβερος, Αθήναι 1904.
14)               Μηναίον του Αυγούστου, (διασ. 24Χ16), Εκδ. Μ. Σαλίβερος, Αθήναι 1904.
(ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1η. Τα παραπάνω βιβλία (α/α 1-14).βρίσκονται στην Βιβλιοθήκη του Γραφείου του Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Γέρμα).

15) Βιβλίο περιέχον: Ψαλτήριον, Παρακλητικήν, Μηναία Ενιαυτού, (διασ. 32,5Χ23), Δερματόδετο, λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων, άνευ τόπου και χρόνου.
16) Βιβλίο περιέχων: Ακολουθία του Όρθρου, η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου, η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, Ακολουθία του Αγίου Βαπτίσματος, Ευχολόγιον, Αποστολοευαγγέλια του όλου Ενιαυτού, (διασ. 25Χ17,5), Δερματόδετο, λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων, άνευ τόπου και χρόνου.
Ο ενοριακός ναός Αγίου Γεωργίου Γέρμα, έτ. 1882
17) Μηναίον του Ιανουαρίου, (διασ. 31,5Χ22), Ενετίησιν 1775.
18) Μηναίον του Σεπτεμβρίου, (διασ. 32,5Χ22,5), ______ 1775;.
19) Μηναίον του Οκτωβρίου, (διασ. 31,5Χ22,5), Ενετίησιν 1771.
20) Παρακλητική, (διασ. 33,5Χ24), Ενετίησιν 1871.
21) Ευχολόγιον το Μέγα, (διασ. 22,5Χ15), Βενετία 1850.
22) Θεοτοκάριον, (διασ. 28,5Χ20), λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων, Άνευ τόπου και χρόνου.
23) Μηναίον του Απριλίου, (διασ. 24Χ16), Εκδ. Μ. Σαλίβερος, Αθήναι 1904. 24) Μηναίον του Ιανουαρίου, (διασ. 33,5Χ25), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905.
25) Μηναίον του Μαΐου, (διασ. 33,5Χ25), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905. 26) Μηναίον του Αυγούστου, (διασ. 33,5Χ25), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905.
27) Μηναίον του Νοεμβρίου, (διασ. 31,5Χ22), Ενετίησιν 1773.
28) Μηναίον του Δεκεμβρίου, (διασ. 32Χ22,5), Λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων, Άνευ τόπου και χρόνου.
Ο θεμέλιος λίθος του προϋπάρχοντος ενοριακού
ναού του  Γέρμα, με τη χρονολογία 1761.
29) Τριώδιον Ψυχοφελέστατον, (διασ. 29,5Χ21,5), Ενετίησιν 1820.
30) Μηναίον του Μαρτίου, (διασ. 32Χ23), Τυπογρ. Ανδρ. Κορομηλά, Κων/πολει 1843.
31) Μηναίον του Οκτωβρίου, (διασ. 32Χ23), Ελλ. Τυπογρ. Αγ. Γεωργίου, Βενετία 1873.
32) Μηναίον του Σεπτεμβρίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905.
33) Μηναίον του Οκτωβρίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905.
34) Μηναίον του Νοεμβρίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905.
35) Μηναίον του Δεκεμβρίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905.
36) Μηναίον του Φεβρουαρίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905.
37) Μηναίον του Μαρτίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905. 38) Μηναίον του Ιουνίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905. 39) Μηναίον του Ιουλίου, (διασ. 33Χ24), Εκδ. Ιω. Νικολαΐδου, Αθήναι 1905. 40) Ωρολόγιον το Μέγα, (διασ. 23Χ16), Άνευ τόπου και χρόνου. Λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων.
41) Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάς, (διασ. 24Χ17), Άνευ τόπου και χρόνου. Λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων.
Το ιστορικό χωριό Ο Γέρμας Καστοριάς.
42) Η Θεία Λειτουργία, (διασ. 24Χ16,5), Εκδ. Μ. Σαλίβερος, Αθήναι.
43) Απόστολος, (διασ. 25Χ16,5), Άνευ τόπου και χρόνου. Λείπουν εσώφυλλο και πίνακας περιεχομένων.
44) Τριώδιον, (διασ. 35Χ25), Εκδ. Μ. Σαλίβερος.
45) Τριώδιον, (διασ. 34,5Χ24), Εκδ. Μ. Σαλίβερος.
46) Πεντηκοστάριον, (διασ. 34,5Χ24), Εκδ. Μ. Σαλίβερος.
47) Τυπικόν, (διασ. 24,5Χ17), Εκδ. Μ. Σαλίβερος.
48) Πεντηκοστάριον, (διασ. 34,5Χ24), Εκδ. Μ. Σαλίβερος.
49) Απόστολος (διασ. 24Χ17,5), Εκδ. Μ. Σαλίβερος.
50) Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάς, (διασ. 24,5Χ17,5), ­­­­___ 1953.
(ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2η. Τα παραπάνω βιβλία (α/α 15-50) βρίσκονται στην Βιβλιοθήκη του Ιερού Βήματος του Ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Γέρμα Καστοριάς).

Η Παναγία Οδηγήτρια,
η εφέστια εικόνα του Γέρμα, έτ. 1775.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ. Ο παρών συμπληρωματικός Κατάλογος Λειτουργικών Σκευών και παλαιτύπων λειτουργικών Βιβλίων και νεωτέρων συντάχθηκε από τον κ. Βασίλειο Αθαν. Στυλιάδη, θεολόγο, ως συνέχεια και συμπλήρωμα του Καταλόγου Εικόνων και Ιερών Σκευών Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Γέρμα (1983). Αντίγραφό του κατετέθη στο Αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Καστορίας και στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Γέρμα.

Γέρμας 12 Απριλίου 2015
Ο Συντάξας
Βασίλειος Στυλιάδης

ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Ιστορική Αναφορά του Γιώργου Τ. Αλεξίου.

Στον ενοριακό ναό τού Γέρμα, καθώς και  στο κοινοτικό Γραφείο και στο Δημοτικό Σχολείο του υπήρχαν και φυλάσσονταν μέχρι την 4η Φεβρουαρίου 1943 αρκετά παλαιά και πολύ σπουδαία χειρόγραφα, όπως Κατάστιχα / Ληξιαρχικά βιβλία γεννήσεων, βαπτίσεων, γάμων, αποβιώσεων κ.λ.π. κατοίκων του χωριού, καθώς και άλλες σημαντικές καταγραφές ποικίλου περιεχομένου και μεγάλης ιστορικής σημασίας. Δυστυχώς, κατά την προαναφερόμενη ημερομηνία ενέσκηψε στον Γέρμα ως λαίλαπα ο μικρόνους και φανατικός καπετάν “Αρριανός” (: Αριστοτέλης Χοτούρας απ’ τη Λευκοθέα Βοΐου) με μια μικρή ομάδα ερυθρών ανταρτών, κήρυξε την κόκκινη επανάσταση, συγκέντρωσε στην πλατεία όλα τα προαναφερόμενα χειρόγραφα κι έντυπα και τα έκαψε (!) ενώπιον όλων των κατοίκων του. Κανείς απ’ τους παρευρισκόμενους Γερμανιώτες δεν τόλμησε να διαμαρτυρηθεί, διότι εάν το έπραττε θα χαρακτηριζόταν αυτομάτως «εχθρός του λαού» (sic) και θα εκτελείτο επί τόπου “προς γνώσιν και συμμόρφωσιν” των υπολοίπων συγχωριανών του.

Σελίδα Λειτουργικού βιβλίου του Γέρμα

Επιτάφιος (;) Σταυρός.
Βρέθηκε στο παλαιό Κοιμητήριο του χωριού.

Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2016

(Λαογραφία) Το "αζμπόρ(ι)στο νερό" {: αμίλητο νερό} και η "μαγική" του ιδιότητα και χρήση στον Γέρμα Καστοριάς.

Η βασίλισσα της Αιγύπτου Βερενίκη
(267-221 π.Χ.),
κόβει την περίφημη κόμη της.
Οι κοπέλες του Γέρμα Καστοριάς διακρίνονται και φημίζονται για τη νοικοκυροσύνη και την ομορφιά τους. Προσέχουν και περιποιούνται πολύ τον εαυτό τους και ιδιαίτερα το πρόσωπο και την κόμη τους (: τα μαλλιά της κεφαλής τους).
Την παλαιά εποχή, πριν το έτος 1950, όλες οι νεαρές Γερμανιώτισσες, καλλώπιζαν το πρόσωπό τους με διάφορα "φτιασίδια" (: καλλυντικά, ψιμύθια) και χρωμάτιζαν ερυθρωπά τα μαλλιά τους με "(γ)ίσκνα" (: ίσκα) μουριάς. Την ίδια εποχή επίσης, μερικές γυναίκες του χωριού που είχαν πρόβλημα τριχόπτωσης των μαλλιών της κεφαλής τους ανησυχούσαν πολύ κι έκαναν τις παρακάτω "μαγείες" για να σταματήσουν το κακό.
Πήγαιναν πρωί-πρωί με ένα γκιούμι σε κάποιον απ’ τους τέσσερις νερόμυλους του Γέρμα και το γέμιζαν με νερό απ’ το μυλαύλακο. Συγκεκριμένα, έπαιρναν το νερό πριν απ’ τη "σταματούρα" του, που βρισκόταν στην κορυφή της καρούτας και συγκρατούσε τα διάφορα "σιάβαρά" του (:επιπλέοντα ξύλα κ.ά.). Ακολούθως μετέφεραν με προσοχή και ανυπομονησία το νερό στο σπίτι τους για να λουστούν μ’ αυτό. Κατά την εν λόγω μεταφορά του νερού κρατούσαν ερμητικά κλεισμένο το στόμα τους και δεν ομιλούσαν – συνομιλούσαν με κανέναν απ’ τους ανθρώπους που συναντούσαν στο διάβα τους. Αυτό το έκαναν για να καταστεί και να παραμείνει το μεταφερόμενο νερό "αζμπόρ(ι)στο" (: αμίλητο) και να αποκτήσει και διατηρήσει έτσι τις "μαγικές" του ιδιότητες.
Ο νερόμυλος του αείμνηστου Κότσιου Τσιαχτσίρα
στον Γέρμα (ελαιογραφία του Γ.Τ.Α.)
Τέλος, λούζονταν στο σπίτι τους με το αναφερόμενο "αζμπόρ(ι)στο – αμίλητο νερό", και, ώ του θαύματος!, χάρις στη "μαγική" ενέργεια και δύναμή του τα όμορφα μαλλιά αυτών των γυναικών δεν ξαναέπεφταν.

Α) Λεξιλόγιο
Ζμπόρος = ομιλία, λόγος (λέξη σλάβικη).
Μυλαύλακο = μεγάλο αυλάκι απ’ το οποίο μεταφέρεται το νερό στο μύλο.
Σταματούρα = ξύλινο κτενόσχημο πλέγμα που συγκρατεί τα αντικείμενα που επιπλέουν στο νερό του μυλαύλακου.
Καρούτα = μακρύς υδατοσωλήνας μεγάλης διατομής, σχεδόν κατακόρυφος, μέσω του οποίου πέφτει το νερό απ’ το μυλαύλακο στη φτερωτή της μυλόπετρας.
Σιάβαρα = μικροαντικείμενα, ξυλαράκια, άχυρα κ.λπ.

Ο νερόμυλος του Κ. Τσιαχτσίρα όπως είναι σήμερα.
Β) Παροιμιακές φράσεις παλαιών Γερνανιωτών.
1)      «Γιατί δεν μας κρέντς; κουβαλάς τ’ αζμπόρστο νιρό;» (= Γιατί δεν μας μιλάς, μήπως μετεφέρεις το αμίλητο νερό;).
2)      «Σαν έμαθαν που αγαπούμι πλάκωσαν κι οι μυλουνάδις (!)». (= Μόλις έμαθαν πως ερωτευόμαστε κατέφθασαν και οι μυλωνάδες.
3)      «Ου μυλουνάς κι να μη θέλ’ να κλέψ’ (αλεύρ’), θα κλέψ’.» (= Ο μυλωνάς, ακόμη κι αν δεν θέλει να κλέψει αλεύρι, θα το κλέψει).
4)      «Γιατί έχς τέτοια μούτρα, σαν να σ’ έφαγι η γουμάρα τ’ αλεύρ’;» (= Γιατί είσαι συνοφριωμένος, σαν να έχει φάγει η γαϊδούρα στον μύλο το αλεύρι σου;).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Για τους νερόμυλους και τους μυλωνάδες του Γέρμα βλέπε: https://sites.google.com/site/kepegerma/home/5-oikosystema-keimena-2
(Κείμενο 9υ).

Ο κοινοτικός νερόμυλος του Γέρμα,
ερειπωμένος σήμερα.


Προτομή της πανέμορφης Βερενίκης.

Η Ελληνίδα Βερενίκη βασίλισσα  της Αιγύπτου..


Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016

Προλήψεις, δεισιδαιμονίες και μαγικές ενέργειες των παλαιών κατοίκων του Γέρμα για την αποτροπή του κακού

Ξυλόγλυπτη αποτροπαϊκή λεοντοκεφαλή
σε Δεσποτικό θρόνο ναού του Γέρμα (17ος αιων;).
Καταγραφή Χρίστου Γεωργίου, φιλολόγου ( + 1972)

(ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Οι εδώ παρουσιαζόμενες προλήψεις κ.λ.π. έχουν καταγραφεί από τον αείμνηστο Γυμνασιάρχη - Φιλόλογο Χρίστο Γεωργίου (1889 - 1972) και περιλαμβάνονται στο αξιόλογο βιβλίο του “Το Γλωσσικό Ιδίωμα Γέρμα Καστοριάς, εκδ. Ε.Μ.Σ., Θεσσαλονίκη 1962”, το οποίο αποτελεί, κατά κοινή παραδοχή, έναν πρωτίστως γλωσσικό και δευτερευόντως λαογραφικό θησαυρό. Η επιλογή και παρουσίασή τους είναι του Γ.Τ.Α.).

1)         Κόψιμο και μέτρημα της μέσης.
Πολλές φορές μας πονεί η μέση, ο πόνος αυτός λέγεται κόψιμο και, για να θεραπευτούμε, πηγαίνουμε σε ορισμένες γυναίκες, οι οποίες μετρούν ένα ξύλο (μέτρο) και με λόγια μαγικά προσπαθούν να μας θεραπεύσουν. Το ξύλο το μετρούν με την πιθαμή (Το Γλωσσικό Ιδίωμα Γέρμα…, σελ. 128).
2)         Δρασκέλισμα επάνω από άνθρωπο.
Δεν περνούμε επάνω από τεντωμένα πόδια ανθρώπου ή απλώς από πάνω του, διότι θεωρείται κακό, γιατί κάτι κακό μπορεί να του γίνει (σελ. 58).
Το βιβλίο  απ' το οποίο ελήφθησαν
 οι παρουσιαζόμενες παροιμίες.
3)         Ήσκιος = φάντασμα, στοιχειό, εφιάλτης.
Όταν βγει ένα σπυρί ή εμφανιστεί κάποια ανεξήγητη πληγή στο σώμα ενός ανθρώπου λένε ότι ησκιώθηκε, ότι τον πάτησε ήσκιος. Πιστεύουν δηλαδή ότι είδε στον ύπνο του κάποιον εφιάλτη ή ότι συνάντησε στον δρόμο του κάποιο φάντασμα, ένα στοιχειό (σελ. 67).
4)         Ζαβγιά = κλοπή με συνέπεια κακού.
Αν μας κλέψουν κάτι και μάλιστα αβγό κι έπειτα πάθωμε καμιά ζημία, ψοφήσει δηλ. κανένα ζώο μας κ.τ.τ., τότε τη ζημία την αποδίδουμε στην κλεψιά που μας έγινε (σελ. 60).
5)         Καμωμένος = ο άνθρωπος που του έχουν αλλάξει τη γνώμη με μάγια, που του γύρισαν τα μυαλά με μαγείες (σελ. 79, 118).
6)         Μπρόλουγκας = αβγό που γεννιέται πρόωρα και συνεπώς ατελές.
Εάν μια όρνιθα γεννήσει μπρόλουγκα πιστεύεται πως αυτό είναι κακός οιωνός, ότι ο ιδιοκτήτης αυτής θα πάθει ποιος ξέρει τι κακό (σελ. 138).
7)         Την ημέρα Τρίτη δεν αρχίζουν δουλειά, το "ξιτάζουν".
Την Τρίτη δεν αρχίζουν δουλειά, προσέχουν σ’ αυτό, στην πρόληψη αυτή (σελ. 156).
8)         Μάτιασμα = βασκανία.
α) Αρρώστησε το παιδί, ματιάστηκε, βασκάθηκε.
β) Από μάτιασμα, από μάτι, (από βασκανία) ψόφησε το βόδι (σελ. 123).
Ο αείμνηστος συγγραφέας Χρ. Γεωργίου.
9)         Μονόκερο, ρίχνω στο μονόκερο.
Πηγαίνω ένα ποτήρι με νερό σε κάποιον, που έχει κάτι πράγματα θεωρούμενα ιερά ως κομισθέντα από την Ιερουσαλήμ, αυτός τα πράγματα αυτά τα ρίπτει στο ποτήρι με το νερό. Έπειτα με το νερό αυτό ραντίζω ή βρέχω ό,τι νομίζω πως έπαθε βασκανία. Π.χ. ματιάστηκε το παιδί και το ρίξαμε στο μονόκερο = ματιάστηκε, αρρώστησε από μάτι το παιδί και το βρέχαμε με νερό του μονόκερου (σελ. 130).
10)     Νουμάτισμα (= ονομάτισμα).
Βρέχω έναν που έπαθε βασκανία ή άλλο τίποτε, στο κεφάλι με νερό, που πιστεύεται πως έχει θεραπευτική ιδιότητα, βλ. μονόκερο (σελ. 142).
11)     Απουδένω = με μάγια κάμνω έναν ανίκανο να συνέλθει με γυναίκα.
Απουδιμένος (: αποδεμένος)= Αυτός που με μάγια καθίσταται ανίκανος να συνέλθει με γυναίκα. Από το αρχ. αποδεδεμένος (σελ. 22).
12)     Αζμπόρ(ι)στο νερό.
Το νερό που φέρνει ένας από πηγή στο σπίτι του, χωρίς να μιλήσει με κανέναν, όταν το μεταφέρει. Χρησιμοποιείται για μαγείες (σελ. 7).
13)     Σαραντίζω.
Επιχρίω έναν με αγιασμένο νερό σαράντα φορές (σελ. 205).
14)     Σταυρώνω.
Κάνω στο μέρος του σώματος που πονεί κινήσεις σταυρού με σταυρό ή αγιασμένο νερό ή λάδι για να περάσει ο πόνος (σελ. 227).
Ο Γέρμας Καστοριάς.
15)     Χάσ(η).
Η ελαττούμενη φάση της σελήνης. Π.χ. στη χας να κόψεις τα ξύλα, δηλαδή να τα κόψεις τον καιρό που το φεγγάρι παίρνει να μικραίνει, γιατί τότε δεν σκουληκιάζουν (σελ. 295).
16)     Η αγγαστρωμένη (= η έγκυος) πρέπει να φάγει ό,τι επιθυμήσει.
Πιστεύεται πως μια γυναίκα έγκυος (ή και ζώο ακόμη), αν δεν φάγει ή δεν πιει κάτι, που βλέπει άλλον να τρώγει ή να πίνει, μπορεί να γεννήσει πρόωρα, να απορρίξει (σελ. 22).
17)     Λύγγιασμα (= λόξυγγας).
Πιστεύεται πως, όταν έχωμε λόξυγγα κάποιος θα μας θυμάται (σελ. 317).
18)     Λάλημα χουχουβάλας.
Πιστεύεται πως, όταν λαλεί η κουκουβάγια σ’ ένα σπίτι, προμηνύεται συμφορά για την οικογένεια του σπιτιού αυτού (σελ. 304).
19)     Φουνκό = Δυνατός άνεμος, ανεμοστρόβιλος εξαιτίας φονικού.
Π.χ. θα γίνηκε κανένας φόνος κρυφός κλεψίγαμου βρέφους και φυσάει έτσι άνεμος (σελ. 280).
20)     Γκρίλωμα (= δυσκολία στην κατάποση της τροφής).
Π.χ. γκριλώθκις, θα σι κακουλάλτσιν καένας = γκριλώθηκες, θα σε θυμήθηκε κανένας και θα είπε κακά λόγια εναντίον σου (σελ. 320).
Η Γοργόνα (στοιχειό) σε τέμπλο του Γέρμα, έτ. 1775.
21) Το δεξί χέρι, πόδι είναι τυχερό.

Η νύφη πρέπει να προβάλει και πατήσει με το δεξί πόδι το κατώφλι του σπιτιού του γαμπρού, γιατί αυτό θα την ωφελήσει (σελ. 345).


22) Μι τσάκσιν ου κούκους (: με τσάκισε ο κούκος) = Άκουσα να λαλεί ο κούκος, χωρίς να φάγω πρωτύτερα, στα νηστικά δηλ., και αυτό θεωρείται κακός οιωνός.(σελ. 258).

Ξυλόγλυπτο δράκοντας
σε ναό του Γέρμα, έτ. 1775.

Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2016

Το έθιμο του Σταυρού στον Γέρμα Καστοριάς. 7η Ιανουαρίου.

Σταυρός ευλογίας στον Γέρμα,
18ος αιών.;
Την 7η Ιανουαρίου εκάστου έτους, που εορτάζεται " Η Σύναξις  του Ιωάννου Προδρόμου  και Βαπτιστού", τελείται στον Γέρμα Καστοριάς το πατροπαράδοτο κι ευλογημένο "έθιμο του Σταυρού". Συγκεκριμένως, το πρωί της ημέρας αυτής και μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ένας οριζόμενος κάτοικος του χωριού προσφέρνει σε όλους τους εκκλησιαζόμενους από ένα μικρό ψωμάκι. Μέσα σε κάποιο απ’ αυτά τα ψωμάκια υπάρχει ένας μικρός ασημένιος Σταυρός. Το εν λόγω ψωμάκι με το Σταυρό το τυχαίνει φυσικά κάποιος απ' τους λαμβάνοντες τα ψωμάκια,  ο οποίος, ως εκ τούτου,  θεωρείται -  είναι ο  τυχερός τής χρονιάς. Αυτός ο τυχερός  θα πράξει το ίδιο, δηλαδή θα μοιράσει ψωμάκια με το ίδιο σταυρουδάκι κατά την αυτήν ημερομηνία του επόμενου σωτηρίου έτους.
Χρόνια πολλά κι ευτυχισμένα στους απανταχού ευρισκόμενους Γερμανιώτες και σε όλον τον κόσμο.

Τα ψωμάκια που θα μοιραστούν στον ενοριακό ναό.


Εικόνα του Προδρόμου
σε ναό του Γέρμα, έτ. 1916.

Ο Γέρμας.

Έτερος Σταυρός ευλογίας στον Γέρμα

Εικόνα του Ιωάννου Βαπτιστού
στον Άγιο Γεώργιο Γέρμα, έτ. 1775.



Σταυρός Λιτανείας στον Γέρμα.
19ος αιών