Ο Γέρμας Καστοριάς: (Λαογραφία) Το "αζμπόρ(ι)στο νερό" {: αμίλητο νερό} και η "μαγική" του ιδιότητα και χρήση στον Γέρμα Καστοριάς.

Η βασίλισσα της Αιγύπτου Βερενίκη
(267-221 π.Χ.),
κόβει την περίφημη κόμη της.

Οι κοπέλες του Γέρμα Καστοριάς διακρίνονται και φημίζονται για τη νοικοκυροσύνη και την ομορφιά τους. Προσέχουν και περιποιούνται πολύ τον εαυτό τους και ιδιαίτερα το πρόσωπο και την κόμη τους (: τα μαλλιά της κεφαλής τους).

Την παλαιά εποχή, πριν το έτος 1950, όλες οι νεαρές Γερμανιώτισσες, καλλώπιζαν το πρόσωπό τους με διάφορα "φτιασίδια" (: καλλυντικά, ψιμύθια) και χρωμάτιζαν ερυθρωπά τα μαλλιά τους με "(γ)ίσκνα" (: ίσκα) μουριάς. Την ίδια εποχή επίσης, μερικές γυναίκες του χωριού που είχαν πρόβλημα τριχόπτωσης των μαλλιών της κεφαλής τους ανησυχούσαν πολύ κι έκαναν τις παρακάτω "μαγείες" για να σταματήσουν το κακό.

Πήγαιναν πρωί-πρωί με ένα γκιούμι σε κάποιον απ’ τους τέσσερις νερόμυλους του Γέρμα και το γέμιζαν με νερό απ’ το μυλαύλακο. Συγκεκριμένα, έπαιρναν το νερό πριν απ’ τη "σταματούρα" του, που βρισκόταν στην κορυφή της καρούτας και συγκρατούσε τα διάφορα "σιάβαρά" του (:επιπλέοντα ξύλα κ.ά.). Ακολούθως μετέφεραν με προσοχή και ανυπομονησία το νερό στο σπίτι τους για να λουστούν μ’ αυτό. Κατά την εν λόγω μεταφορά του νερού κρατούσαν ερμητικά κλεισμένο το στόμα τους και δεν ομιλούσαν – συνομιλούσαν με κανέναν απ’ τους ανθρώπους που συναντούσαν στο διάβα τους. Αυτό το έκαναν για να καταστεί και να παραμείνει το μεταφερόμενο νερό "αζμπόρ(ι)στο" (: αμίλητο) και να αποκτήσει και διατηρήσει έτσι τις "μαγικές" του ιδιότητες.

Ο νερόμυλος του αείμνηστου Κότσιου Τσιαχτσίρα
στον Γέρμα (ελαιογραφία του Γ.Τ.Α.)

Τέλος, λούζονταν στο σπίτι τους με το αναφερόμενο "αζμπόρ(ι)στο – αμίλητο νερό", και, ώ του θαύματος!, χάρις στη "μαγική" ενέργεια και δύναμή του τα όμορφα μαλλιά αυτών των γυναικών δεν ξαναέπεφταν.

Α) Λεξιλόγιο

Ζμπόρος = ομιλία, λόγος (λέξη σλάβικη).

Μυλαύλακο = μεγάλο αυλάκι απ’ το οποίο μεταφέρεται το νερό στο μύλο.

Σταματούρα = ξύλινο κτενόσχημο πλέγμα που συγκρατεί τα αντικείμενα που επιπλέουν στο νερό του μυλαύλακου.

Καρούτα = μακρύς υδατοσωλήνας μεγάλης διατομής, σχεδόν κατακόρυφος, μέσω του οποίου πέφτει το νερό απ’ το μυλαύλακο στη φτερωτή της μυλόπετρας.

Σιάβαρα = μικροαντικείμενα, ξυλαράκια, άχυρα κ.λπ.

Ο νερόμυλος του Κ. Τσιαχτσίρα όπως είναι σήμερα.

Β) Παροιμιακές φράσεις παλαιών Γερνανιωτών.

1) «Γιατί δεν μας κρέντς; κουβαλάς τ’ αζμπόρστο νιρό;» (= Γιατί δεν μας μιλάς, μήπως μετεφέρεις το αμίλητο νερό;).

2) «Σαν έμαθαν που αγαπούμι πλάκωσαν κι οι μυλουνάδις (!)». (= Μόλις έμαθαν πως ερωτευόμαστε κατέφθασαν και οι μυλωνάδες.

3) «Ου μυλουνάς κι να μη θέλ’ να κλέψ’ (αλεύρ’), θα κλέψ’.» (= Ο μυλωνάς, ακόμη κι αν δεν θέλει να κλέψει αλεύρι, θα το κλέψει).

4) «Γιατί έχς τέτοια μούτρα, σαν να σ’ έφαγι η γουμάρα τ’ αλεύρ’;» (= Γιατί είσαι συνοφριωμένος, σαν να έχει φάγει η γαϊδούρα στον μύλο το αλεύρι σου;).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Για τους νερόμυλους και τους μυλωνάδες του Γέρμα βλέπε: https://sites.google.com/site/kepegerma/home/5-oikosystema-keimena-2

(Κείμενο 9υ).