«Η μάνα με τα τέσσιρα παιδιά». Παραμύθι αποδοσμένο στο γλωσσικό ιδίωμα του Γέρμα Καστοριάς.

Η μιλίσσα

Το κατέγραψε ο δάσκαλος Δημήτρης Γ. Παπατζήμος.

Μια φουρά κανά γκιρό, σέφκαν όλ’ μες του χουρό κί ’παν τούτου του γνουμκό:

Ήταν μια μάνα, η ουποία είχιν τέσσιρα πιδιά κι τά ’χιν όλα στιφανουμένα κι καένα δεν ίχιν μέσα στου σπιτ’. Μια μέρα λοιπόν αρρώστσιν η μάνα κι λιέει σι μια γειτόντσα τ’ς:

-     Σύρι να φουνάξεις τουν τρανό τουν γιο μ’, είντους σ’ν άκρα στου χουριό. Να του πεις, είμι βαριά άρρουστ’ κι τουν χρειάζουμι.

Παέν η γειτόντσα, φουνάζ’ τουν γιο κι τουν λιέει:

-        Έλα αγλήγουρα στου σπίτ’ σ’, η μάνα σ’ είνι πουλύ άρρουστ’. Κι να πας βουργά - βουργά.

-        Ά, κι συ, βρήκις ’ν ώρα να μι φουνάξεις. Δεν τηράς; Κόβου αγκάθια κι φράζου τα χουράφια μ’ κι να φουνάξεις κανάν άλλουν.

Γυρνά η γειτόντσα στου σπίτ κι λιέει:

-        Δεν μπουρεί φράζ’ του χουράφ’ κι μί ’πιν να πεις καναν άλλουν.

-        Δεν πειράζ, ιγώ θα πιθάνου, μα θα τουν αφήκου μιαν ιφχή: Όλα τ’ αγκάθια που κόβ’ να τουν φουρτουθούν σ’ν πλάτ’ για μια ζουή.

Ο δάσκαλος Δημήτρης Παπατζήμος,
ο καταγραφέας του παραμυθιού.

Κι έτσ’ ίγκιν ου έζγκιους (: ο σκατζόχοιρος).

-        Αχ! Καλή μ’ γειτόντσα, σύρι πε τ’ δεύτιρ’ τ’ θυγατέρα μ’ νά ’ρθ’.

Παέν’ η γειτόντσα κι τ’ λιέει:

-        Είνι η μάνα σ’ άρρουστ’ κι βουργά να πας να τ’ γιδείς.

-        Τι λιες μα, τ’ λιέει, δεν αδειάζου, δεν μπουρώ. Άναψα φουτιά να βάλλου κακάβ’ να πλύνου. Δεν τηράς που έχου ’ν κουπάνα έτ’μ’;. Κι να πεις τ’ μάνα μ’ να πάει κάνας άλλους να τ’ γιδεί.

Παέν η γειτόντσα κι τ’ λιέει:

-        Δεν αδειάζ’, κυρά μ’, η θυγατέρα σ’ νά ’ρθ’, έβαλι κακάβ’ στ’ φουτιά για να πλύν’.

-        Δεν πειράζ, λιέει η μάνα. Πιθαίνου κι ιφχή τ’ν αφήνου. Του κακάβ’ κι ν’ κουπάνα μια ζουή σ’μ' πλάτ’ ’ς να ν’ κουβαλάει.

Κι έτσ’ ίγκειν η γκαχιλώνα (: η χελώνα).

-     Αχ! Γειτόντσα μ’ καλή. Σύρι πε τ’ν άλλη τ’ θυγατέρα μ’ βουργά να έρθ’ να μι ’δεί, γιατί πιθαίνου.

Παέν’ η γειτόντσα κι τ’ λιέει:

-     Έλα, σι χρειάζιτ’ η μάνα σ’, να πας να τ’ γιδείς που είνι άρρουστ’.

- Ά! Δεν αδειάζου τώρα. Δεν γλιέπς που έχου τόσουν αργαλειό, έτμου νήμα. Να ’ν πεις να πάει κανάς άλλους να τ’ γιδεί.

Γυρνάι πίσου η γειτόντσα κι λιέει:

-          Δεν μπουρεί, έβαλι αργαλιό, εχ’ τα νήματα διμένα κι θελ’ να υφάν’. Να πεις κανάν άλλουν.

-          Δεν πειράζ', ιγώ πιθαίνου αλλά ιφχή τ’ δίνου. Μια ζουή να υφαίν’ κι αυτό να μην οτεκ’, στα σπίτια να μην τ’ θέλουν και όπου τ’ γιδούν να ’ν ξινουμούν’.

Το χωριό "Ο Γέρμας" Καστοριάς.
Άποψή του απ' το βουνό Αμάραντος.

Κι έγινι ου πάϊαγκας (: η αράχνη).

- Άχ! Γειτόντσα μ’ καλή, σι κούρασα πουλύ. Πε τ’ν άλλ’ τ’ θυγατέρα μ’ νά ’ρθ. Αρρώστσα πουλύ. Βουργά, γιατί θα πιθάνου.

Παέν η γειτόντσα, βρισκ’ τ’ν άλλ’ τ’ θυγατέρα να, ζ’μών’.

-          Ά! Ούτι ισύ αδειάζεις. Θα αδειάσεις νά ’ρθς, θα σι ξ’νείς του ψουμί κι του προυζυμ’, που νά ’ρθς !

-          Γιατί γειτόντσα μ’ καλή; ποιον να πάνου να ιδώ;

-          Να, η μάνα σ’ είνι άρρουστ’ πουλύ κι θελ’ να πας να την ιδείς, λιέει.

-          Η μάνα μ’ είνι άρρουστ^’; κι δεν μι του λιες τόσην ώρα; Τώρα ιά θα πάνου να τ’ν ιδώ.

Κι πως ήταν μι τα ζμάρια στα χέρια έτριξιν να ιδεί τ’ μάνα τ’ς.

-        Μάνα μ’ καλή, τί δεν μι φώναξις πού τ’ν αρχή; Κι τ' λιέει η μάνα τ’ς:

-        Αχ! Θυγατέρα μου καλή. Ιγώ πιθαίνου γι αυτό θα σ’ αφήκου μια ιφχή: Όπως τρέχουν τα ζμάρια απού τα χέρια σ’ να τρέχουν τα μέλια. Κι απού του κηρί σ’ ν’ ανάβ’ν οι άνθρώπ’ κηρί σ’ν ικκλησιά.

Κι ίγκιν η μιλίσσα.

Έτσ’ μι τού ’παν, έτσ’ του λιέου. Σαν θέλτς να του πιστέψεις κι σαν θέλτς όχ’.

Αλλά να προυσέχ’ς.

Γκαχιλώνα στο δρόμο Γέρμα - Κορησού.