Ο Γέρμας Καστοριάς: Αυτοβιογραφική καταγραφή του Ελληνοαμερικανού Άγγελου Κ. Κυρατζή {Γέρμας 1899

Ο Άγγελος Κ. Κυρατζής
σε ηλικία 25 ετών.

Εισαγωγικό Σημείωμα.
Ο Άγγελος Κ. Κυρατζής γεννήθηκε στον Γέρμα Καστοριάς το έτος 1899 και απεβίωσε στην Κοζάνη το 1980, σε ηλικία 81 χρονών. Το 1914, δεκαπενταετής όντας, μετανάστευσε στο Άλμπανυ της Νέας Υόρκης Η.Π.Α. κι εργάστηκε επί 50 έτη στις επιχειρήσεις εστίασης του θείου του Γεωργίου Τζιώνη. Ήταν παντρεμένος με τη Μπλατσιώτισσα Θωμαή Ρούγγου, με την οποία είχε αποκτήσει έναν γιο, τον Γιώργο, που πέθανε σε νηπιακή ηλικία. Κατά το 50ετές διάστημα που βρισκόταν στην Αμερική κι έως το θάνατό του, ενίσχυε διαρκώς με ικανά χρηματικά ποσά τους άπορους στενούς συγγενείς του που ζούσαν στην Ελλάδα. Στην πατρίδα επέστρεψε οριστικά το έτος 1966 κι εγκαταστάθηκε μαζί με τη σύζυγό του στην Κοζάνη.
Το έτος 1955 κατέγραψε διάφορα περιστατικά της πολυκύμαντης ζωής του, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους συγγενείς του, αλλά και για τους ειδικούς μελετητές του απόδημου Ελληνισμού. Τα κυριότερα απ' αυτά τα καταγραμμένα περιστατικά παρατίθενται ακολούθως.

(Γιώργος Τ. Αλεξίου)

Ο Άγγελος Κυρρατζής και η σύζυγός του Θωμαή
στην οικία τους στο Άλμπανυ Η.Π.Α.

Εν Albany τη 26 Μαρτίου 1955.

...Θα προσπαθήσω εν ολίγοις να καταστήσω γνωστά όλα τα γεγονότα τα οποία συνέβησαν (σε μένα) από την αναχώρησίν μου το έτος 1914 απ΄ την Ελλάδα για την Αμερικήν, μέχρι το 1938...

Φθάνω εις την Αμερικήν το 1914 ... Από το 1914 μέχρι το έτος 1925 έστειλα (στους συγγενείς μου στην Ελλάδα) περίπου 2.000 δολλάρια...

Το 1925 κατεβαίνω στο χωριό μου τον Γέρμα Καστοριάς, δηλαδή έπειτα από 11 χρόνια ξενιτιά, και όπως το είχα αφήσει το παλιό σπίτι έτσι και το βρήκα. Οι αυλές πάλιν και ακόμη ήταν σκεπασμένες με σιμάρι, δηλαδή κλαδί. Στο σπίτι δεν υπήρχαν τζάμια στα παράθυρα...

Με καλούν και μένα στρατιώτην, πηγαίνω και υπηρετώ στην Κοζάνη 4 μήνες και πλήρωσα και 100 δολλάρια αντισήκωμα.

Ο Γέρμας Καστοριάς, το αγαπημένο χωριό
του Άγγελου Κυρατζή.

Γυρίζω στο χωριό αρχάς Χειμώνος 1925 και σκέπτομαι και ξανασκέπτομαι και αποφασίζω να κάμω σπίτι. Πού; στον όχθον. Λέγω τον πάππον μου τον Τζιούλα και την μάνα μου να με δώσουν το μέρος στον Όχθον και μου λέγουν πάρτο, κάνετο το σπίτι. Ωραία μέχρι εδώ. Τον Φεβρουάριο του 1926 βάζω μπροστά και βγάζω 20 λευκάδια ξυλεία, περίπου 5.000 πήχεις όλων των διαμετρημάτων, προς μία δραχμή και 20 λεπτά τον πήχυ...

Αρχινούμε να κουβαλούμε πέτρες με 15 ζώα. Eίχαμε 2 Βογατσιώτες με 7 γομάρια, τα δικά μας ζώα και άλλα με αγώγι, και εντός τριών εβδομάδων ρίξαμε 2.800 φορτώματα, όλα εγώ τα πλήρωσα... Έφυγα για Αμερική πάλι το 1926, τον Μάιο μήνα...

Η ταχυδρομική Διεύθυνση του Άγγελου Κυρατζή
στο Άλμπανυ της Νέας Υόρκης.

Αφού ήλθα εις την Αμερικήν το 1926 Μάιο μήνα άρχισα να στέλνω πάλιν τα τσέκια βροχηδόν επί δύο συνεχή έτη, δηλαδή μέχρι το 1928 για να φκιάσουν το σπίτι. Το ολιγώτερον 2.000 δολάρια έστειλα. Και αφού τελείωσε το σπίτι με γράφουν (οι οικείοι μου) θέλουμε και αυλές. Τους στέλνω 300 δολλάρια και μου γράφουν δεν έφτασαν και τους στέλνω άλλα 200 δολλάρια και γίνονται 500 δολλάρια, το όλον μόνον οι αυλές....Ολόκληρο το έργο αυτό λέγω θα με στοίχησε 4.000 δολλάρια...

Το 1928 με 1929 παντρεύουν οι γονείς μου την αδελφή μου τη Μένη, και το 1933 παντρεύουν την άλλη αδελφή μου τη Χαρίκλεια.

Σελίδα της αυτοβιογραφικής καταγραφής
του Άγγελου Κυρατζή.

Έφθασα στο χωριό το 1935 τον Αύγουστον μήνα και άρχισα να παίρνω και να αγοράζω πράγματα επί εξ μήνες, το γιόμισα το σπίτι. Παντρεύομαι και παίρνω τρία φορτώματα προίκα και το επιπλώνω το σπίτι και το κάνω να μην είναι άλλο ίσως εις όλην την περιφέρειαν. Βάζω σύστημα βόδια, αγελάδες, άλογο, αγοράζω σπόρον, κάνουμε τα χωράφια και γεμίζομε το σπίτι γένημα. Φεύγω το 1937 τον Αύγουστον μήνα και αφήνω μίαν καλήν κατάστασιν. Ζώα αρκετά, 40 ταγάρια σιτάρι, 20 ταγάρια βρίζα, ένα καδί τυρί 65 οκάδες, ένα τενεκέ 12 οκάδες βούτυρο και άλλα. Και 35 χιλιάδες δραχμές...(σ.σ. Το αναφερόμενο αρχοντικό σπίτι το έκαψαν, μαζί με όλα τα υπάρχοντά του, Ιταλοί στρατιώτες κατά την περίοδο της Κατοχής, έτη 1941 - 44).

...............................................................................................................................................

Από τον Μάρτιον του 1939 άρχισα να δουλεύω προς 18 δολλάρια την εβδομάδα, και έφθασα το 1946 να παίρνω 30 δολλάρια την εβδομάδα, εδούλευα διά Γεώργιον Τζιώνη. Από το 1946 Απρίλιον μήνα εδούλευα διά τον Loui Toppall, άρχισα με 30 δολλάρια και έφθασα τα 37,50 την εβδομάδα, μέχρι του 1951 τον Ιούνιον μήνα.

Οι εξαδέλφες Γιαννούλα Ζυγούρα και
Θωμαή Κυρατζή στο Άλμπανυ (περί το 1955).

Τον Ιούλιον μήνα παράτησα και κάθισα μέχρι τον Οκτώβριον του ιδίου έτους, και εις τας 11 Νοεμβρίου έφυγα διά πατρίδα και κάθισα εκεί μέχρι του 1953 Σεπτέμβριον. Τον Οκτώβριον του 1953 έφυγα διά Αμερικήν και αρχάς Δεκεμβρίου έπιασα δουλειά εις τον θείον μου Γεώργιον Τζιώνη με 60 δολλάρια την εβδομάδα και δούλευα μέχρι τον Μάιον του 1954, και μετά σταμάτησα.

Σεπτεμβρίου 23 του 1955 έπιασα δουλειά εις Εταιρείαν Nedicks με 45 δολλάρια την εβδομάδα επί δύο μήνες. Μετά με βάλαν 5 ημέρες την εβδομάδα και εργάστηκα μέχρι 23 Ιανουαρίου 1957 με 36,85 δολλάρια εβδομαδιαίως, και εις τας 23 Ιανουαρίου με σταμάτησαν...

Σημείωση. Ο Άγγελος Κ. Κυρατζής είχε γραμματικές γνώσεις 6/τ Δημοτικού σχολείου, ήταν όμως πολύ εφυής, ιδιαίτερα φιλομαθής κι ένεκα τούτου πολυμαθής. Στην Αμερική υπήρξε τακτικός συνδρομητής και αναγνώστης των αξιόλογων ομογενειακών εφημερίδων “Ατλαντίς” κι “Εθνικός Κήρυξ”, μετά δε την επιστροφή του στην Ελλάδα έπαιρνε ανελλιπώς και διάβαζε την έγκριτη εφημερίδα “Ελεύθερος Κόσμος”. Ας είναι αιωνία η μνήμη του Άγγελου Κ. Κυρατζή. (Γ.Τ.Α.).