Η Μεγάλη Αποκριά και η Καθαρά Δευτέρα στον Γέρμα Καστοριάς

Γερμανιώτης δίπλα σε αναμμένη κλουδαριά

    ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
    Το Πάσχα είναι, ως γνωστόν, η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή των Ορθόδοξων Ελλήνων. Είναι η "Εορτή των εορτών" και η "Πανήγυρις των πανηγύρεων", διότι κατ’ αυτό εορτάζεται και πανηγυρίζεται το μέγα θαύμα, η εκ νεκρών ένδοξη ανάσταση του Χριστού μας. Η εν λόγω λαμπρή γιορτή - η Πασχαλιά των κατοίκων του χωριού Γέρμα Καστοριάς - συνοδεύεται και από άλλες μικρότερές της γιορτές, όπως είναι οι Απόκριες και η Καθαρά Δευτέρα. Οι γιορτές αυτές είναι κατά βάση θρησκευτικές κι εορτάζονται στους ναούς μας σύμφωνα με το καθιερωμένο τελετουργικό. Παράλληλα όμως, πλαισιώνονται και από διάφορες λαογραφικές εκδηλώσεις - εθιμικά δρώμενα, που είναι ενδιαφέρουσες και γι’ αυτό και παρουσιάζονται εν συντομία ακολούθως


Ο Σάκης μπροστά σε ξύλα και "σμάρια"
προοριζόμενα για την κλουδαριά του Γέρμα

    Α) Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΚΡΙΑ (ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ)
    Η Κυριακή της Τυρινής είναι για τους Γερμανιώτες ημέρα χαράς και γλεντιού. Κατ’ αυτήν
λαμβάνουν χώρα τα εξής έθιμα:
    1) Στήσιμο και κάψιμο κλουδαριάς (κλαδαριάς).
    Το πρωί της Μεγάλης Αποκριάς τα παιδιά στήνουν στις γειτονιές τους μεγάλες κλουδαριές (σωρούς κλαδιών δέντρου). Στη μέση τοποθετούν όρθιο τον "ούρο" κι ολόγυρα στοιβάζουν "ντέγκια" από "τσάκνα" και "σμάρια" βελανιδιάς. Το βράδυ ανάβουν τις κλουδαριές, τραγουδώντας άσεμνους διονυσιακούς σκοπούς και χορεύοντας ολόγυρά τους βακχικούς χορούς.

Ο Γέρμας Καστοριάς, μερική του άποψη

    2) Σαραϊλί και υποκόκκινα αυγά.
    Το μεσημέρι της Κυριακής όλες οι χρυσοχέρες νοικοκυρές του Γέρμα ψήνουν σε ταβά (μεγάλο ταψί) και σε γάστρα το παραδοσιακό σαραϊλί, που έχουν παρασκευάσει την προηγούμενη ημέρα. Το εν λόγω σαραϊλί περιέχει ψίχα καρυδιών, κανέλα και μπόλικο σιρόπι. Την ίδια ημέρα βάφουν και αρκετά αυγά υποκόκκινα, χρησιμοποιώντας προς τούτο (για τη βαφή τους) φλούδες κρεμμυδιού. Τα υπόψη ανοιχτοκόκκινα αυγά παραπέμπουν τους Γερμανιώτες στα κόκκινα αυγά του Πάσχα και τους προαγγέλλουν έτσι την Ανάσταση του Κυρίου.
    Β) ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ
    Φουρνουτάρες και φωλιές πουλιών.

Κλουδαριά καιόμενη

    Η Καθαρή Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής και γι’ αυτό όλοι οι Γερμανιώτες τηρούν κατ’ αυτήν αυστηρή νηστεία. Το πρωί της υπόψη Δευτέρας οι γυναίκες του Γέρμα ψήνουν στο φούρνο τους νόστιμες φουρνουτάρες (λαγάνες), οι οποίες συνοδεύονται στο τραπέζι από ελιές, τουρσί και χαλβά. Όλοι γεύονται ανεμπόδιστα τις φουρνουτάρες και τα λοιπά νηστίσιμα εδέσματα, εκτός απ’ τα μικρά παιδιά. Αυτά για να φάνε, πρέπει προηγουμένως να βρουν και να προσκομίσουν στη μητέρα τους μία εγκαταλειμμένη φωλιά μικρού πουλιού. Προς τούτο, τρέχουν στους φράχτες των κήπων, βρίσκουν φωλιές από "τσάρδακες" ή "τσιτσιδόνες" (καρδερίνες), τοποθετούν εντός τους 1 - 2 αυγά αρνίθας (κότας) και κατόπιν παίρνουν ελεύθερα το πρόγευμά τους.

Γερμανιώτικο σαραϊλί

Γερμανιώτικες "φουρνουτάρες" (λαγάνες)

Η τσιτσιδόνα (καρδερίνα)